مطالعة تطبیقی رویکرد تاریخ نگاران سلجوقی و ایلخانی به اسباب و شرایط وزارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه معارف اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

تاریخ‌نگاران عصر سلجوقی و ایلخانی از هر خاستگاه اجتماعی و جغرافیایی و برخوردار از هر بینشی، به ثبت مناسبات اهل قدرت علاقه‌مند بوده و قضاوتی تاریخی پیرامونشان ارائه کرده‌اند. تحولات وزارت در این دو عصر نیز از موضوعات جذاب برای تاریخ‌نویسان بوده است. بسامد مفهوم وزارت در نظام فکری تاریخ‌نگاران سلجوقی و ایلخانی از عوامل مهم در شناخت اهمیّت این نهاد در نگرش تاریخی ایشان است. تاریخ‌نگاران این دوران، مشاوره و رایزنی را به‌صورت عام و نهاد وزارت را به‌صورت خاص راهی برای گشودن مشکلات پیش روی حاکمان سلجوقی و ایلخانی می‌دیدند. پرسش اصلی این مقاله پیش رو این است که تاریخ‌نگاران سلجوقی و ایلخانی کدام صفات و ویژگی‌ها را در صاحبان نهاد وزارت لازم می‌دیدند و در ارائه الگوی کاربردی برای وزیران شایسته بر چه منش و روشی تأکید می‌کردند؟ به نظر می‌رسد، ایشان با نگاهی تاریخی و توجه ویژه به روزگار کارآمدی نهاد وزارت، ترکیبی از مهارت‌ها، عقلانیت و خردورزی و همچنین صفات اخلاقی شخصی و خاندانی را اصلی‌ترین و ضروری‌ترین شرایط برای وزیر ایده آل خود می‌پنداشتند. روش پژوهش حاضر به شکل توصیفی- تحلیلی با تکیه‌بر منابع کتابخانه‌ای است و آنچه نگارنده در جستجوی آن بوده است، تحلیل نگاه حاکم بر گزینش، داوری و تألیف روایت‌های تاریخی پیرامون لوازم و شرایط وزارت در عصر سلجوقی و ایلخانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the approach of Seljuk and Ilkhanid historians to the conditions of the ministry

نویسنده [English]

  • Reza Bitarafan
Department of Islamic Studies, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
چکیده [English]

Historians of the Seljuk and Ilkhanid eras, from any social and geographical origin were interested in recording the relations of the people in power and presented a historical judgment about them. The developments of the ministry in these two eras have also been interesting topics for historians. The frequency of the concept of ministry in the intellectual system of Seljuk and Ilkhanid historians is one of the important factors in recognizing the importance of this institution in their historical perspective. Historians of this era saw consultation in general and the institution of the ministry in particular as a way to solve the problems facing the Seljuk and Ilkhanid rulers. The main question of this article is, which traits and characteristics did Seljuk and Ilkhanid historians see as necessary in the owners of the ministry and what characteristic did they emphasize in providing a practical model for competent ministers? It seems, they considered a combination of skills, rationality and wisdom, as well as personal and family moral qualities, to be the main and most necessary conditions for an ideal minister. The current research method is descriptive-analytical based on library sources, and what the author was looking for is the analysis of the ruling perspective on the selection, judging and authoring of historical narratives about the equipment and conditions of the ministry in the Seljuk and Ilkhanid eras.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institution of the Ministry
  • Historiography
  • Seljuks
  • Ilkhanid
  • Character of the Ministry